پناهندگی در اسپانیا به تصور بسیاری روشی ارزان برای دریافت اقامت اسپانیا بوده که می‌توانند، به کمک آن قواعد و قوانین دست‌وپاگیر را به کناری بزنند. ولی شرایط پناهندگی در اسپانیا به‌گونه‌ای است که در صورت عدم واجد شرایط بودن خطر اخراج از این کشور در کنار بسیاری تهدیدات جانی مهاجران را درگیر می‌سازد. خطرات پناهندگی در اسپانیا در برخی موارد چنان سهمگین است که سبب شده آن را نادرست‌ترین و پرخطرترین روش برای مهاجرت بدانند. باوجود روش‌های جایگزین پناهندگی در اسپانیا بهتر است، جویندگان حضور در این کشور بااطلاع و انتخاب آنها روشی امن را برگزینند تا از جان و مال خود و همراهانشان حفاظت نمایند.
شخص پناهنده به تعریف دولت اسپانیا
اگر فردی بتواند اثبات نماید که به دلیل عدم امنیت جانی (قوانین نژادپرستانه، گرایش‌های جنسی، تفکرات قومی ـ مذهبی، عقاید سیاسی) یا آسیب‌های جدی (اعدام، شکنجه، رفتارهای غیرانسانی، خشونت بی‌رویه) جانش در کشور مبدأ خود درخطر است. کشور اسپانیا بر اساس قوانین کنوانسیون ژنو وی را مجاز به ارائه درخواست پناهندگی در اسپانیا می‌داند.
عدم واجدین شرایط پناهندگی در اسپانیا
دقت نمایید که اگر جزء یکی از دسته‌های ناقضین حقوق بشر، جنایت‌کاران جنگی و افراد غیرمجاز در کیس‌های پناهندگی باشید. پس از بررسی توسط مراجع قانونی به‌سرعت اسپانیا را باید در ظرف 15 روز ترک نمایید. چراکه به‌هیچ‌وجه شرایط پناهندگی در اسپانیا را نخواهید داشت. البته دارندگان سوابق کیفری، مهاجران بی‌توجه به ارائه درخواست پناهندگی، افراد رد صلاحیت شده بدون درخواست تجدیدنظر و پناهندگان با ارائه داستان غیرواقعی نیز مشمول چنین شرایطی شده و حق سکنی و اقامت در اسپانیا را نخواهند داشت.
قوانین و شرایط پناهندگی در اسپانیا
کشور اسپانیا قوانین خاصی برای مهاجران تنظیم نموده که بسیاری از آنها در جهت حمایت بین‌المللی از این افراد و خانواده‌های آنها است. در سایه این مقررات سعی می‌شود تاحدامکان خطرات پناهندگی در اسپانیا کاهش‌یافته و حقوق این افراد حفظ شود.
- عدم بازگشت، استرداد و اخراج پناهنده در صورت درخواست و حمایت کشور اسپانیا تا زمان بررسی کامل مدارک
- عدم امکان ارائه درخواست پناهندگی در چند کشور اروپایی
- حمایت از پناه‌جویان به مدت 3 ماه تا 3 سال در کمپ‌ها تا صدور حکم قطعی
- تشکیل پرونده و ارائه کارت سفید یا قرمز به فرد مورد حمایت
- دریافت خدمات اجتماعی، کمک حقوقی رایگان و مترجم
- برآورده‌شدن نیازهای اساسی در صورت کمبود منابع مالی پناه‌جو
مراحل مختلف درخواست پناهندگی در اسپانیا
برای آنکه به‌صورت قانونی درخواست و شرایط پناهندگی در اسپانیا را سپری نمایید، باید مراحل مختلفی را طی کنید. با گذراندن این مراحل به‌صورت قانونی از حمایت بین‌المللی بهره‌مند می‌شوید.
- در ابتدای ورود با مراجعه به دفاتر مهاجرت یا ایستگاه‌های پلیس باید خود را به‌عنوان یک مهاجر معرفی کنید.
- در مرحله دوم باید به ثبت درخواست پناهندگی و دریافت کارت سفید که دال بر قانونی‌بودن اقامت شما است، اقدام نمایید.
- برای رسمی نمودن درخواستتان نیز باید علاوه بر ارائه مدارک هویتی در مصاحبه فردی دلایل خود را برای ارائه درخواست پناهندگی در اسپانیا عرضه نمایید.
- در ظرف مدت یک ماه اداره پناهندگی اسپانیا تعیین می‌کند که درخواست شما پذیرفته یا رد شده است. در صورت پذیرفته‌شدن در ملاقات دیگری با اداره پناهندگی کارت قرمزی به شما ارائه می‌گردد.
- در مرحله انتهایی برای قطعی‌شدن و صدور نظر نهایی دولت اسپانیا، یک دوره ۶ماهه تا ۳ساله را باید منتظر بمانید.
مراجع قانونی مسئول به رسیدگی وضعیت پناهندگان
اداره پناهندگی رسمی‌ترین و مرجع‌ترین نهادی است که به شرایط پناهندگی در اسپانیا رسیدگی می‌کند. بعد از آن وزارت امور خارجه قرارگرفته که رسیدگی به چنین پرونده‌هایی را بر عهده دارد. البته کمیته بین‌المللی CIAR نیز درنهایت به تعیین تکلیف پناه‌جویان در اسپانیا پرداخته و حکم نهایی را صادر می‌کند. البته از تمامی مراحل کار پناهندگی باید کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNCHR) مطلع بوده و شرایط هر پناهنده تحت نظارت این سازمان انجام پذیرد. البته در این مراکز داوطلب لزومی به نگرانی بابت عرضه مدارک و امنیت آنها ندارد، زیرا تمامی وکلا، مترجمان، پلیس و کارمندان دولت طی تعهدات خاصی موظف به حفظ محرمانه اطلاعات هستند.
پاسخ‌های مختلف دولت اسپانیا به پناه‌جویان
دولت اسپانیا بسته به شرایط داوطلب پناهندگی و مدارک وی، پاسخ‌های مختلفی را صادر می‌نماید که هر یک شرایط آتی پناهنده را در این کشور مشخص می‌سازند.
- اعطای وضعیت پناهندگی (افراد درگیر با آزار و اذیت فردی)
- حق مالکیت یا حفاظت فرعی (افراد درگیر جنگ و حملات مسلحانه در کشور مبدأ)
- اعطای اقامت موقت به‌خاطر شرایط استثنایی مانند افراد نیازمند به درمان
- توقف روند درخواست در صورت عدم پاسخگویی متقاضی پس از مدت 30 روز
- رد درخواست حمایت بین‌المللی به دلیل رسمیت شناخته نشدن فرد
- رد یا پذیرفته‌شدن درخواست الحاق به اعضای خانواده
خطرات احتمالی موجود در صورت درخواست پناهندگی در اسپانیا
اغلب کسانی که به دنبال پناهندگی در اسپانیا هستند، با رؤیای یک زندگی ایدئال چنین سفر پرمخاطره‌ای را به جان می‌خرند. ولی غالباً با آنچه در تصور دارند مواجه نشده و شرایط نامطلوب مالی، بهداشتی و درمانی جان بسیاری از آنها را می‌گیرد. از خطرات پیشروی چنین اقدامی به چند مورد مهم‌تر اشاره می‌کنیم.
- گرفتاری در کمپ‌های غیربهداشتی
در مدت‌زمانی که به انتظار تأیید درخواست پناهندگی در اسپانیا هستید، باید عمر خود را در کمپ‌های غیربهداشتی و با حداقل آذوقه و شرایطی سخت سپری نمایید. وجود تعداد فراوانی مهاجر از کشورهای آفریقایی و ساحل دریای مدیترانه شرایط این کمپ‌ها را اکنون از گذشته وخیم‌تر و نامناسب‌تر نیز ساخته است.
- راه‌های پرخطر
برای‌آنکه موفق به دریافت پناهندگی اسپانیا شوید، باید از راه‌های غیرقانونی زمینی یا دریایی خود را به این کشور برساند. علاوه بر غیرقانونی بودن این راه خطرات مالی و جانی بسیاری افراد را در این مسیر تهدید می‌کند.
- هدررفت سرمایه مالی
حتی اگر درراه به فرض محال گرفتار افراد کلاهبردار نشده و سرمایه مالی خود را به‌سلامت به کشور اسپانیا برسانید، اقامت طولانی‌مدت در کمپ‌ها از سرمایه شما چیزی باقی نمی‌گذارد.
- گرفتاری در دست قاچاقچیان انسان
باتوجه‌به اینکه هیچ مرکز رسمی و قانونی رسالت پناهندگی در اسپانیا را بر عهده نمی‌گیرد، افراد ناچارند به قاچاقچیان انسان برای رسیدن به مقصدشان اعتماد نمایند. این امر مطمئناً عواقب خطرناکی به دنبال دارد.
- احتمال اخراج و دیپورت
احتمال عدم‌پذیرش شما توسط دولت اسپانیا در این راه، بسیار بیشتر از روش‌های جایگزین پناهندگی در اسپانیا است. در صورت وقوع چنین اتفاقی و دیپورتتان، شما ناچار هستید، راه‌رفته را با کلی خسارات مالی، روحی و روانی بازگردید.
- محروم شدن از امتیازات قانون
محرومیت از کار، تحصیل و فعالیت تجاری تا معلوم شدن شرایط پناهندگی‌تان نیز از دیگر مشکلات پیشرو است. تا زمان تأیید نهایی نیز باید شاهد گذران روزهای طلایی عمرتان در کمپ‌ها باشید.
- برخورد غیردوستانه مردم بومی
کسب فرصت‌های کاری و تخصیص بخشی از مالیات افراد بومی به مهاجران به‌عنوان دستمزد سبب شده، افراد اسپانیایی دید مثبتی نسبت به پناهندگان نداشته و همیشه با برخوردهای غیردوستانه با آنها مواجه شوند. این موضوع نیز شرایط زندگی را برای پناهندگان سخت و سخت‌تر می‌سازد و خطر طردشدگی از جامعه را برای آنها به دنبال دارد.
راهکارهای قانون در صورت رد درخواست پناهندگی در اسپانیا
اگر به هر دلیلی موفق به دریافت پناهندگی نشده و با درخواست شما موافقت نشد، می‌توانید از راه‌هایی مجدداً شانس خود را برای اقامت در اسپانیا امتحان کنید. در ابتدا سعی نمایید به کمک دادگاه درخواست تجدید بررسی دهید. در این موقعیت شما از اخراج در امان مانده و تا صدور رأی بازبینی دادگاه مجاز هستید از امکانات یک پناهنده در کشور اسپانیا بهره‌مند شوید. در این حالت شاهد به تعلیق درآمدن تمامی اثرات منفی ناشی از رد درخواست پناهندگی هستید. البته اگر در مدت پناهندگی بتوانید، یک درخواست پیشنهاد کار رسمی دریافت نمایید، نیز بر اساس قوانین مدنی شرایط اقامت در اسپانیا را پیدا می‌کنید. درنهایت بسیاری از روش ازدواج با یک شهروند اسپانیایی استفاده نموده و با این ترفند به مدت 5 سال در اسپانیا امکان زندگی و کار می‌یابند.
روش‌های جایگزین پناهندگی در اسپانیا
به‌جای آنکه تمامی این معضلات، تحقیرها و خسارات مالی و جانی را تحمل نمایید، می‌توانید از روش‌های جایگزین پناهندگی در اسپانیا که بسیاری از آنها نیز کاملاً به‌صرفه هستند، استفاده نمایید. از مهم‌ترین این روش‌ها می‌توان به ارائه درخواست ویزای تحصیلی، کار، سرمایه‌گذاری، خرید ملک، ازدواج و تولد بی اندیشید. بدین ترتیب در هرکدام واجد شرایط بودید برای دریافت اقامت اقدام نمایید.
بررسی حقوق مادی و معنوی پناهندگان در کشور اسپانیا
درصورتی‌که مراجع قانونی به طور کامل با درخواست پناهندگی در اسپانیا موافقت نمایند، ازاین‌پس شما از تمامی حقوق قانونی و شهروندی این کشور بهره‌مند خواهید شد. اجازه اقامت، احداث بیزینس، استخدام و عدم استرداد به کشور مبدأ از مهم‌ترین و بارزترین این حقوق به شمار می‌رود. البته امکان انتقال اعضای درجه‌یک خانواده مانند همسر و فرزندان، درخواست تابعیت اسپانیا پس از 5 سال و بهره‌مندی از تمامی خدمات عمومی، بهداشتی و اجتماعی از دیگر حقوق جاری یک پناهنده در اسپانیا به شمار می‌رود.
مزایای دریافت پناهندگی در اسپانیا برای افراد سیاسی
دریافت پناهندگی سیاسی در اسپانیا مزایایی مانند تعلیق‌شدن استرداد بلافاصله پس از درخواست، اعطای خودکار وضعیت قانونی در صورت رسمی شدن درخواست، امکان کار قانونی فقط پس از گذشت 6 ماه (کارمند، خوداشتغالی) و دریافت کارت قرمز سریع‌تر از روش‌های دیگر برای پناهنده را به همراه دارد. بدین ترتیب بهترین روش پناهندگی به شمار می‌رود.
